| Dersin Amacı: |
Bu ders, ağırlıklı olarak endüstri toplumu ve sonrasında çalışmanın toplumsal yaşamda merkezî önem kazanmasıyla birlikte öne çıkan toplumsal kurum/grup/yapı ilişkilerini mercek altına alır. Dolayısıyla çalışma hayatının sosyolojik bir perspektiften ele alınacağı bu derste, farklı bağlamlardaki çalışma pratikleri ve çalışanlar (işgörenler) arasındaki bağlantılar ele alınarak, çalışma yaşamını inceleyen sosyoloji kuramları; çalışmayı biçimlendiren çeşitli türde kavram ve süreç, örneğin emek kontrolü, küreselleşme, esnekleşme, güvencesizlik, hizmet emeği, duygusal ve duygulanımsal emek, toplumsal cinsiyet, “ırk”, etnisite ve çalışma ilişkisi; dijital çağda istihdamda yaşanan güncel gelişmeler ele alınacaktır. Çalışma sosyolojisi konularına bir tür giriş yapmayı amaçlayan derste, çalışmanın örgütlenmesi ve yönetiminin yanı sıra, çalışma yaşamında ve istihdamda geçmişten günümüze yaşanan değişim ve dönüşümlere ilişkin sınıf içi tartışmaları biçiminde yürütülecektir; tartışmalar okuma planı çer çerçevesinde çalışma sosyolojisinin gelişimi de tartışılacaktır. |
| Dersin İçeriği: |
IOP0314 öncelikle her gün yaptığımız birçok işi tartışır; emek, iş ve meslekler hakkında çeşitli sosyolojik bakış açılarını inceler. Ders çalışma sosyolojisine ilişkin tüm konuları kapsama iddiasında değildir; seçilmiş konuları derinlemesine incelerken, geniş bir genel bakış sağlamak üzere tasarlanmıştır. Ders konularından bazıları geçmişten günümüze iş ve iş etiğinin evrimi; sanayi devrimi sırasında ve sonrasında “çalışma deneyimleri” ve emek kesimleri; 21. yüzyıl çalışma sosyolojisinde güncel konular; çalışma ve iş konusundaki temel kuramsal yaklaşımlar; örneğin Taylorizm; üretim sistemleri teorileri, emek süreci ve vasıfsızlaş(tır)ma tartışmaları, işgücü piyasası bölümlendirmesi, enformel çalışma biçimleri, kadın ve çocuk işçiliği, sendikalar ve endüstriyel çatışmalar, post-endüstriyel toplumda işin dönüşümü ve post-Fordizm; hizmet sektörü çalışanları, “profesyonelleri” ve yöneticiler arasında iş ve benlik; iş ve aile arasındaki modern ayrım-“denge”, hem makro (mesleki) yapı, küresel ekonomiler, teknoloji ve demografik değişimler, hem de mikro düzey analizleri, yani işyerlerinin ve mesleklerin işçilerin benlik ve kimlik algıları üzerindeki talepleri; işin aileler üzerindeki etkisi; farklı kültürel bağlamlarda işin tanımı ve anlamı; işin değişen doğası, iş ve çalışma hayatı üzerine gerçekleştirilmiş sosyolojik araştırmalar gibi. Derste cinsiyet ve iş, işgücü piyasasındaki katmanlaşmalar ve teknolojinin değişen doğası ve küreselleşme arasındaki karmaşık ara bağlantılara özel bir dikkat gösterilecektir. Sınıf tartışmaları, bibliyografik bölümde seçilen metinlere dayalı olacaktır. |
Ders Öğrenme Çıktıları (DÖÇ), dersi başarı ile tamamlayan öğrencilerin kendilerinden sahip olmaları beklenen bilgi, beceri ve yetkinlikleri ifade eder. Bu bağlamda, bu ders için tanımlanmış olan Ders Öğrenme Çıktıları aşağıda verilmektedir.
|
|
|
|
| Bilgi
(Kuramsal ve/veya olgusal bilgi olarak tanımlanmıştır.)
|
1)
Çalışma- iş ve örgüt konusundaki tarihsel farklılaşmaları derinlemesine çözümler
|
2) Çalışma ve iş yaşamıyla ve örgüt yapılarına ilişkin temel sorunları anlar ve tespit eder
|
3) Çalışma- iş ve örgüt sosyolojisindeki anahtar kavramları derinlemesine bilir ve tanımlar; bu kavramlara dayalı eleştirel ve analitik bakış geliştirir
|
4) Çalışma-iş ve örgüt sosyolojisinin genel sosyolojiye katkısını tanımlar
|
5) Çalışma, iş ve organizasyonla ilgili temel sosyolojik kuramların gündelik yaşama dair pratik uygulamalarını tespit edebilir
|
6) Tarihten çalışma- iş ve örgütlere ilişkin örüntüleri inceleyerek bunları geniş kuramsal bağlamla ilişkilendirir
|
7) Çalışma-iş ve örgütlerle ilintili değişimlere, bu değişimlere neden olan çatışma ve anlaşmazlıklara ilişkin sosyolojik değerlendirme ve açıklamalar yapmayı bilir
|
8) Farklı açıklama ve varsayımlardan hareketle, çalışma ve iş yaşamı konusundaki değişimler hakkında alternatif senaryolar geliştirmeyi öğrenir
|
| Beceriler
(Bilişsel ve/veya uygulama becerileri olarak tanımlanmıştır.)
|
| Yetkinlikler
("Bağımsız Çalışabilme", "Sorumluluk Alabilme", "Öğrenme", "İletişim ve Sosyal" ve "Alana Özgü" yetkinlikler olarak tanımlanmıştır.)
|
| Hafta |
Konu |
Materyal Paylaşımı * |
|
Ön Hazırlık |
Pekiştirme |
| 1) |
Genel Başlangıç; Ders içeriği ve konularının tanıtımı- ders işleniş biçimi |
-
|
|
| 2) |
Çalışma Sosyolojisine Giriş
|
Güldiken, s. 5-19
|
|
| 3) |
Çalışma ve Örgüt Sosyolojisinin Gelişimi- Tarihsel ve Toplumsal Arka-Plan
|
Çalışma ve Örgüt Sosyolojisinin Gelişimi- Tarihsel ve Toplumsal Arka-Plan
Kemal Ören, 35-72, Çalışma Sosyolojisi, Nobel Akademil Yayıncılık, Ankara, 2018 35-72
|
|
| 4) |
Çalışmanın Anlamı- Anlamsızlığı-; Çalışma ve İşe İlişkin Temel Kavramlar
|
Strangleman & Warren, 11-38
|
|
| 5) |
Çalışma ve İşi Kuramsallaştırmak- I; Klasik Kuramlar
|
Güldiken, 35-74
|
|
| 6) |
Çalışma ve İşi Kuramsallaştırmak- II; Modern Kuramlar
|
Güldiken, 75-78
*Mürüvvet Akar, Kadro: Bir ‘Sınıftan Kaçış’ Teorisi, Çalışma ve Toplum Dergisi
|
|
| 7) |
Çalışma ve İşi Kuramsallaştırmak- I; Güncel-Postmodern Kuramlar
|
Güldiken, 78-83, 83-115
|
|
| 8) |
Çalışma- Emek ve İş Araştırmaları
|
Strangleman & Warren, 39-71
|
|
| 9) |
Resmi Tatil (Ramazan Bayramı 2022) |
-
|
|
| 10) |
Çalışma ve Toplumsal Değişim |
Strangleman & Warren, 101-123; 124-149
*Hasan Bakır, Neo-liberalizmin Hegemonyası Altında Türkiye Emek Piyasası, Çalışma ve Toplum Dergisi
|
|
| 11) |
Çalışma Deneyimi-I- Sınıf, Toplumsal Cinsiyet ve Yaş
|
Strangleman & Warren, 113-116; 153-166;228-249
Çalışma ve Toplum Dergisi'nden;
*Hakan Koçak & Aziz Çelik, Türkiye İşçi Sınıfının Ayağa Kalktığı Gün: Saraçhane Mitingi
*Mehmet Atilla Güler, 1970’li Yıllarda Türkiye İşçi Sınıfını Cem Karaca Şarkıları ile Okumak
*Nurcan Özkaplan, Duygusal Emek ve Kadın İşi/ Erkek İşi
*İsa Demir, Türkan Akyol Güner, Türkiye’de Yaşlı Emeğinin Prekaryalaşması
|
|
| 12) |
Çalışma Deneyimi-II “Irk” ve Etnisite
|
Strangleman & Warren, 116-119;
Çalışma ve Toplum Dergisi'nden;
*Kuvvet Lordoğlu & Mustfa Aslan, Türkiye İşgücü Piyasalarında Etnik Bir
Ayırımcılık Var Mıdır?
*Fatma İlknur Akgül, Kesişimsellik Yaklaşımı Bağlamında Roman Kadınların İktisadi Hayata Katılımı: İzmir Örneği
*Hasan GÜLER Afganlı Göçmenlerin Göç Süreçleri ve İşçilik Deneyimleri: Uşak İli Örneği
|
|
| 13) |
Çalışma Deneyimi-III- İş, Kontrol ve Direniş
|
Strangleman & Warren, 182-204
Çalışma ve Toplum Dergisi'nden;
*Özge Kahraman, 1987 Kazlıçeşme Deri İşçilerinin Grev Öyküsü
*Ayten Davbutoğlu, Kadın Direnişçilerin Gözünden Bir Direniş Öyküsü: Gebze Bericap Örneği
|
|
| 14) |
Çalışma Zamanı ve İşyeri
|
Strangleman & Warren, 205-227; Ören, 125-180
|
|
| 15) |
İşsizlik, Yoksulluk- Çalışma Kültürü
|
Strangleman & Warren, 250-272; 274-297
Çalışma ve Toplum Dergisi'nden;
*Ebru Yılmaz, Fuat Güllüpınar, Fakir Baykurt ve Kemal Tahir’in Yapıtlarında Zenginlik, Yoksulluk, Emek ve Sermaye
*Saniye Dedeoğlu vd., Yoksulun Umudu Çocuk: Türkiye’de Suriyeli Tarım İşçisi Çocuklar
|
|
| |
Program Öğrenme Çıktıları |
Katkı Oranı (1-5) |
| 1) |
İş ve örgüt psikolojisinin temel kuramları, kavramları ve tarihsel gelişimi hakkında ileri düzeyde bilgi sahibi olma. |
|
| 2) |
Örgütlerde bireysel, grupsal ve sistem düzeyindeki psikolojik süreçleri açıklayabilecek kuramsal altyapıyı edinme. |
|
| 3) |
İnsan kaynakları yönetimi, liderlik, motivasyon, örgütsel davranış ve iş sağlığı alanlarında karşılaşılan sorunları bilimsel yöntemlerle analiz etme. |
|
| 4) |
İş ortamında psikolojik ölçme ve değerlendirme araçlarını seçme, uygulama ve sonuçlarını yorumlama becerisi geliştirme. |
|
| 5) |
Örgütsel sorunlara yönelik veri temelli çözüm önerileri üretir ve bu önerileri akademik veya mesleki bir çerçevede sunma. |
|
| 6) |
Mesleki uygulamalarda etik ilkelere uygun davranır ve psikolojik müdahale sınırlarını gözetme. |
|
| 7) |
Disiplinlerarası bilgi ve becerileri birleştirerek iş yaşamındaki karmaşık problemlere yaratıcı çözümler geliştirme. |
|
| 8) |
Bireysel ve ekip çalışmasına etkin biçimde katılır; liderlik ve iş birliği rollerini üstlenebilme. |
|
| 9) |
Akademik ve mesleki yaşamında sürekli öğrenmeye açık şekilde bilimsel gelişmeleri takip ederek bunları uygulamalarına entegre edebilme. |
|
| 10) |
Sözlü ve yazılı iletişimde açık, etkili ve profesyonel bir dil kullanarak uzmanlık bilgisini farklı hedef kitlelere aktarabilme. |
|
| ÖĞRENME VE ÖĞRETME ETKİNLİKLERİ İŞ YÜKÜ |
| Öğrenme ve Öğretme Etkinlikleri |
Etkinlik Sayısı/Yarıyıl |
Süresi (saat) |
Toplam İş Yükü |
| Ders |
14 |
3 |
42 |
| Laboratuvar |
0 |
0 |
0 |
| Uygulama |
0 |
0 |
0 |
| Derse Özgü Staj |
0 |
0 |
0 |
| Arazi Çalışması |
0 |
0 |
0 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışması |
14 |
3 |
42 |
| Sunum / Seminer |
0 |
0 |
0 |
| Proje |
0 |
0 |
0 |
| Ödevler |
0 |
0 |
0 |
| Öğrenme ve Öğretme Etkinlikleri Toplam İş Yükü |
- |
- |
84 |
| ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ İŞ YÜKÜ |
| Ölçme ve Değerlendirme Etkinlikleri |
Etkinlik Sayısı/Yarıyıl |
Süresi (saat) |
Toplam İş Yükü |
| Kısa Sınav |
2 |
5 |
10 |
| Ara Sınavlar |
1 |
30 |
30 |
| Yarıyıl Sonu Sınavı |
1 |
30 |
30 |
| Ölçme ve Değerlendirme Etkinlikleri Toplam İş Yükü |
- |
- |
70 |
| TOPLAM İŞ YÜKÜ (Öğrenme ve Öğretme + Ölçme ve Değerlendirme Etkinlikleri) |
154 |
| DERSİN AKTS KREDİSİ (Toplam İş Yükü/25.5 Saat) |
6 |